Latviešu
,QWHUQHWDSƗUOnjNV
/DL L]PDQWRWX LQWHUQHWD SƗUOnjNX YLVSLUPV LHHMLHW
$SOLNƗFLMX L]YƝOQƝ 7 DG SDODLGLHW LQWHUQHWD SƗUOnjND
DSOLNƗFLMX NXUDL LU RUDQåDV NUƗVDV ORJRWLSV DU
]HPHVORGHVVLPEROX
3ƗUOnjND VƗNRWQƝMƗ HNUƗQƗ LHSULHNã QRWHLNWX MD WƗGDV
LU VDLãX X] SLHHMDPDMƗP WƯPHNƺD YLHWQƝP VƯNWƝOL WLNV
SDUƗGƯWL NƗƗWUƗV SLHNƺXYHV RSFLMDV NRSƗ DU RSFLMƗP
5HGLƧƝWƗWURSLHNƺXYLXQ 3LHYLHQRWƗWURSLHNƺXYL
/DL SƗUYLHWRWRV SD WƯPHNƺDSƗUOnjNX L]PDQWRMLHW YLU]LHQX
SRJDV X] WƗOYDGƯEDVSXOWV YDL SLHYLHQRWR SHOL /DL VNDWƯWX
SƗUOnjND RSFLMX MRVOX SƗUYLHWRMLHW NXUVRUX X] ODSDV
DXJãSXVLYDLQRVSLHGLHWSRJX$WSDNDƺ$WJULH]WLHV ,U
SLHHMDPDVYƝVWXUHV FLOQHV XQJUƗPDW]ƯPMX RSFLMDV
XQ SƗUOnjND MRVOD NDV LHWYHU SRJDV Ä LHSULHNãƝMDLV
QƗNDPDLVSƗUOƗGƝãDQDVSRJX DGUHVHVPHNOƝãDQDV
MRVOXƗWUƗVSLHNƺXYHV XQ9H ZG SRJDV
/DLSLHYLHQRWXYƝODPRWƯPHNƺDYLHWQLƗWUƗVSLHNƺXYHV
VDUDNVWDP SƗUYLHWRMLHW NXUVRUX X] ODSDV DXJãSXVL
YDLQRVSLHGLHW SRJX$WSDNDƺ$WJULH]WLHV3DUƗGƯVLHV
SƗUOnjND MRVOD ,H]ƯPƝMLHW ƗWUR SLHNƺXYL SRJX
XQ QRVSLHGLHW SRJX /DEL 3ƝF WDP DWODVLHW RSFLMX
3LHYLHQRW ƗWUR SLHNƺXYL XQ QRVSLHGLHW SRJX /DEL
$L]SLOGLHW ODXNXV1RVDXNXPV XQ $GUHVH LH]ƯPƝMLHW
/DEL XQ ODL SLHYLHQRWXQRVSLHGLHW SRJX/DEL .DG HVDW
DWYƝULV YLHWQL NR YƝODWLHV SLHYLHQRW ƗWUƗV SLHNƺXYHV
VDUDNVWDPLH]ƯPƝMLHW9 HZ GSRJXXQQRVSLHGLHW SRJX
/DEL 3ƝF WDP DWODVLHW DSDNãL]YƝOQƝ HVRãR RSFLMX
3LHYLHQRW ƗWUDMDL SLHNƺXYHLXQ YƝOUHL] QRVSLHGLHW SRJX
/DEL /DXNL 1RVDXNXPVX Q $GUHVH WLNV DL]SLOGƯWL
DXWRPƗWLVNL DWELOVWRãL YLHWQHL NXUX DSPHNOƝMDW
,H]ƯPƝMLHW/DEL XQ QRVSLHGLHWSRJX/DEL ODL SLHYLHQRWX
-njV YDUDW DUƯ L]PDQWRW 9H Z G L]YƝOQHV RSFLMDV ODL
SƗUYDOGƯWX SƗUOnjNX ,H]ƯPƝMLHWSRJX9HZ G XQ QRVSLHGLHW
SRJX/DEL ODL UHG]ƝWX SLHHMDPR NRQNUƝWR ODSX XQ
YLVSƗUƯJƗVRSFLMDV
,U GDåƗGL YHLGLNƗ PHNOƝW YDL DSPHNOƝW WƯPHNƺD YLHWQHV
L]PDQWRMRWWƯPHNƺDSƗUOnjNX
,HYDGLHW WƯPHNƺD YLHWQHV85/ DGUHVL PHNOƝãDQDV
DGUHVHV MRVOƗ LH]ƯPƝMLHW SRJX ,HVQLHJW YLUWXƗODMƗ
WDVWDWnjUƗ XQ QRVSLHGLHW SRJX /DEL ODL DSPHNOƝWX
YLHWQL
,HYDGLHW DWVOƝJYƗUGXV PHNOƝãDQDVDGUHVHV MRVOƗ
LH]ƯPƝMLHW SRJX ,HVQLHJW YLUWXƗODMƗ WDVWDWnjUƗ XQ
QRVSLHGLHW SRJX /DEL ODL VƗNWX PHNOƝW VDLVWƯWƗV
WƯPHNƺDYLHWQHV
,H]ƯPƝMLHW ƗWUƗVSLHNƺXYHV VƯNWƝOX XQ QRVSLHGLHW SRJX
/DELODLDSPHNOƝWXVDLVWƯWRWƯPHNƺDYLHWQL
-njVX 79 LU VDGHUƯJV DU 86% SHOL ,HVSUDXGLHW VDYX
SHOLYDLEH]YDGXSHOHV DGDSWHULVDYD7986% LHYDGƝ
YLHJOƗNDLXQƗWUƗNDLQDYLJƗFLMDL
'DåDV WƯPHNƺDODSDV VDWXU )ODVK VDWXUX 7 R QHDWEDOVWD
SƗUOnjNV
-njVX 79 QHDWEDOVWD QHNƗGXV OHMXSLHOƗGHV SURFHVXVQR
LQWHUQHWDL]PDQWRMRWSƗUOnjNX
1H YLVDV LQWHUQHWD YLHWQHV LU DWEDOVWƯWDV$WNDUƯEƗ QR
YLHWQHV YDU UDVWLHV VDWXUD DWWƝORãDQDV SUREOƝPDV
'DåRVJDGƯMXPRVYLGHRVDWXUVYDUQHWLNWDWVNDƼRWV
+%%79VLVWƝPD
+EE79 +LEUƯGD WUDQVOƗFLMDV SODWMRVODV 79 LU MDXQV
QR]DUHV VWDQGDUWV NDV QHYDLQRMDPL DSYLHQR WUDQVOƗFLMDV
79 SDNDOSRMXPXV DU SODWMRVODV SDNDOSRMXPLHP
XQ DUƯ LHVSƝMR SLHNƺXYL LQWHUQHWDP NOLHQWLHP NDV
L]PDQWRSLHVOƯJWR 79XQSLHUƯFHV +EE79SDNDOSRMXPL
LHWYHU SDUDVWRV 79 NDQƗOXV MDXQXPXV YLGHR SƝF
SLHSUDVƯMXPD HOHNWURQLVNR SURJUDPPX FHƺYHGL
LQWHUDNWƯYƗV UHNOƗPDV SHUVRQDOL]ƗFLMX EDOVRãDQX
VSƝOHV VDELHGULVNR VDNDUX YHLGRãDQX XQ FLWDV
PXOWLYLGHVOLHWRMXPSURJUDPPDV
+EE79 OLHWRMXPSURJUDPPDV LU SLHHMDPDV NDQƗOLHP
NXU WƗV QRGURãLQD SƗUUDLGƯWƗMV SDãUHL] GDåƗGL NDQƗOL
$VWUD WUDQVOƗFLMDV +EE79 OLHWRMXPSURJUDPPƗP
3ƗUUDLGƯWƗMV DW]ƯPƝ YLHQX OLHWRMXPSURJUDPPX NƗ
DXWRPƗWLVND VƗNãDQD XQ WƗ WLHN DXWRPƗWLVNL VƗNWD
/LHWRMXPSURJUDPPDV SDUDVWL WLHN SDODLVWDV DU PD]X
VDUNDQX SRJDV LNRQX ODLLQIRUPƝWX OLHWRWƗMX ND NDQƗODP
LU SLHHMDPD +EE79 OLHWRMXPSURJUDPPD 1RVSLHGLHW
VDUNDQR SRJX ODL DWYƝUWX OLHWRMXPSURJUDPPDV ODSX
.DG SDUƗGƗV ODSDOLHWRWƗMV YDU DWJULH]WLHV SLH VƗNRWQƝMƗ
VDUNDQƗVSRJDV LNRQDVVWƗYRNƺD YƝOUHL]WR QRVSLHåRW
/LHWRWƗMVYDU SƗUVOƝJWLHVVWDUSVDUNDQƗV SRJDVLNRQDV
UHåƯPX XQ SLOQƯJX OLHWRMXPSURJUDPPDV 8, UHåƯPX
QRVSLHåRW VDUNDQR SRJX -ƗDW]ƯPƝND VDUNDQƗV SRJDV
SƗUVOƝJãDQX QRGURãLQDOLHWRMXPSURJUDPPD XQ GDåDV
OLHWRMXPSURJUDPPDVYDUGDUERWLHVDWãƷLUƯJL
-D OLHWRWƗMV SƗUVOƝG] FLWX NDQƗOX NDPƝU +EE79
OLHWRMXPSURJUDPPD LU DNWƯYD YDL QX VDUNDQƗV SRJDV
LNRQDV UHåƯPƗ YDL QX SLOQƯJƗ 8, UHåƯPƗ YDU QRWLNW
VHNRMRãDLV
/LHWRMXPSURJUDPPDYDUWXUSLQƗWGDUERWLHV
/LHWRMXPSURJUDPPXYDUSƗUWUDXNW
/LHWRMXPSURJUDPPXYDU SƗUWUDXNWXQ YDUSDODLVW FLWX
DXWRPƗWLVNDVVƗNãDQDVOLHWRMXPSURJUDPPX
+EE79 ƺDXM DWJnjWOLHWRMXPSURJUDPPDV QR SODWMRVODV YDL
SƗUUDLGHV 3ƗUUDLGƯWƗMV YDU LHVSƝMRW DEXV YHLGXV YDL
YLHQX QR WLHP-D SODWIRUPDL QDY GDUEVSƝMƯJV SODWMRVODV
VDYLHQRMXPV SODWIRUPD MRSURMƗP YDU SDODLVW NDQƗOD
OLHWRMXPSURJUDPPX
$XWRPƗWLVNDV VƗNãDQDV VDUNDQƗV SRJDV
OLHWRMXPSURJUDPPDSDUDVWLQRGURãLQDVDLWHVX]FLWƗP
OLHWRMXPSURJUDPPƗP 3LHPƝUV VQLHJWVWƗOƗN /LHWRWƗMV
YDU SƗUVOƝJWLHVX] FLWX OLHWRMXPSURJUDPPXL]PDQWRMRW
VQLHJWƗV VDLWHV /LHWRMXPSURJUDPPDL MƗQRGURãLQD
YHLGV NƗ SƗUWUDXNW WƗV SDUDVWL WR YDU L]GDUƯW DU,]LHW
SRJX
Latviešu
$WWƝOVD6ƗNXPDMRVODVOLHWRMXPSURJUDPPD
$WWƝOV E (OHNWURQLVNƗ SURJUDPPX FHƺYHåD
OLHWRMXPSURJUDPPDWUDQVOƝWDLVYLGHRLUSDUƗGƯWLNUHLVDMƗ
DSDNãƝMƗVWnjUƯYDUSƗUWUDXNWQRVSLHåRWSRJX
+EE79 OLHWRMXPSURJUDPPDV L]PDQWR SRJDV X]
WƗOYDGƯEDV SXOWV ODL ÄVDGDUERWRV´ DU OLHWRWƗMX .DG
WLHN SDODLVWD +EE79 OLHWRMXPSURJUDPPD GDåX SRJX
YDGƯED YDU SLHGHUƝW OLHWRMXPSURJUDPPDL 3LHPƝUDP
NDQƗOX DWODVH DUFLSDUSRJƗP YDU QHGDUERWLHV WHOHWHNVWD
OLHWRMXPSURJUDPPD NXU FLSDULQRUƗGD WHOHWHNVWD ODSDV
+EE79 QHSLHFLHãDPD $9 SOnjVPD SODWIRUPDL ,U
YDLUƗNXOLHWRMXPSURJUDPPXNDVSLHGƗYƗ92'YLGHR
SƝF SLHSUDVƯMXPD XQ MDXQXV 79 SDNDOSRMXPXV
/LHWRWƗMVYDU L]PDQWRWDWVNDƼRãDQDVQRSDX]ƝãDQDV
DSWXUƝãDQDV SDWƯãDQDV XQ DWWƯãDQDV SRJDV X]
WƗOYDGƯEDVSXOWVODLVDLVWƯWRVDU $9VDWXUX
3LH]ƯPH -njVYDUDW LHVOƝJW YDL L]VOƝJW ãRIXQNFLMX L]YƝOQƝ9 DLUƗN
DWYHURW L]YƝOQL,HVWDWƯMXPL!6LVWƝPD $WNDUƯEƗQR 79 PRGHƺDXQ
L]YƝOƝWƗV YDOVWV LHVSƝMDVVƗNRWQƝMƗV LHVWDWƯãDQDV ODLNƗ ãƯ IXQNFLMD
YDU EnjW SLHHMD L]YƝOQƝ ,HVWDWƯMXPL!6LVWƝPD!3ULYƗWXPD
LHVWDWƯMXPLQHYLVL]YƝOQƝ ,HVWDWƯMXPL!6LVWƝPD!9DLUƗN
6PDUW&HQWHU
6PDUW &HQWHU LU PRELOD OLHWRMXPSURJUDPPD NDV
GDUERMDV L26 XQ $QGURLG SODWIRUPƗV$U VDYX
SODQãHWGDWRUX YDL WƗOUXQL MnjV YDUDW YLHJOL VWUDXPƝW
VDYXV LHFLHQƯWƗNRV WLHãUDLGHV ãRYXV XQ UDLGƯMXPXV
QRVDYD YLHGWHOHYL]RUD7ƗSDW MnjVYDUDW SDODLVWVDYDV
OLHWRMXPSURJUDPPDV L]PDQWRW VDYX SODQãHWGDWRUX
NƗ79WƗOYDGƯEDVSXOWLXQNRSOLHWRWPXOWLYLGHVIDLOXV
3LH]ƯPHYLVX ãƯV OLHWRWQHV IXQNFLMX L]PDQWRãDQDV LHVSƝMD LU
DWNDUƯJDQRMnjVX79IXQNFLMƗP
'DUEDX]VƗNãDQD
/DL L]PDQWRWX WLHãVDLVWHV IXQNFLMDV MnjVX PRGHPDP
UnjWHULPMƗEnjWVDYLHQRWDPDULQWHUQHWX
69 $5Ʈ*,3ƗUOLHFLQLHWLHVNDMnjVX79XQPRELOƗLHUƯFH
LUSLHVOƝJWDVYLHQDPXQWDPSDãDPWƯNODP
/DL YDUƝWX NRSƯJRW PXOWLPHGLMX IDLOXV MƗEnjW LHVSƝMRWDL
RSFLMDL $XGLR YLGHR NRSƯJRãDQD MD SLHHMDPD
8] SXOWV QRVSLHGLHW SRJX ,]YƝOQH L]YƝOLHWLHV L]YƝOQL
,HVWDWƯMXPL!6LVWƝPD!9 DLUƗNXQ QRVSLHGLHW/DEL ,H]ƯPƝMLHW
RSFLMX$9 . XQQRPDLQLHW WƗV VWDWXVX X],HVSƝMRWD-njVX 79
WDJDGLUJDWDYVMnjVXPRELOƗVLHUƯFHVSLHVOƝJãDQDL
,QVWDOƝMLHW6PDUW &HQWHU OLHWRMXPSURJUDPPX VDYƗ
PRELODMƗLHUƯFƝ
$WYHULHW 6PDUW &HQWHU OLHWRMXPSURJUDPPX -D YLVL
VDYLHQRMXPL LU NRQILJXUƝWL SDUHL]L MnjV UHG]ƝVLHW VDYD
79 QRVDXNXPX VDYƗ PRELODMƗ LHUƯFƝ -D MnjVX 79
QRVDXNXPV QHSDUƗGƗV VDUDNVWƗQHGDXG] QRJDLGLHW XQ
SLHVNDULHWLHV$WVYDLG]LQƗãDQDV ORJUƯNDP ,]YƝOLHWLHV
VDYX79VDUDNVWƗ
0RELOƗVLHUƯFHVHNUƗQV
*DOYHQDMƗ HNUƗQƗ MnjV YDUDW DWUDVW FLOQHV ODL SLHNƺnjWX
GDåƗGƗPIXQNFLMƗP
/LHWRMXPSURJUDPPD YLVSLUPV LHJnjVW IDNWLVNR NDQƗOX
VDUDNVWXQR79 NDGWLHNSDODLVWD
0$1, .$1Ɩ/, 7LHN SDUƗGƯWDV SLUPR þHWUX NDQƗOX
SURJUDPPDVQR79 LHJnjWƗNDQƗOXVDUDNVWD-njVYDUDW
PDLQƯW SDUƗGƯWRV NDQƗOXV1RVSLHGLHW X] NDQƗOD VƯNWƝOD
XQ WXULHW QRVSLHVWX.DQƗOX VDUDNVWV WLNV DWWƝORWV XQ MnjV
YDUDWL]YƝOƝWLHVNXUXNDQƗOXQRPDLQƯW
79 -njVYDUDW VNDWƯWLHV VDWXUX L]PDQWRMRW 79FLOQL âDMƗ
UHåƯPƗ MnjV YDUDW YLU]ƯWLHV SD NDQƗOX VDUDNVWX NDV
LHJnjWV QR 79 XQ QRNOLNãƷLQƗW X] VƯNWƝOLHPODL DSVNDWƯWX
LQIRUPƗFLMDVODSDV
,(5$.67Ʈâ$1$âDMƗ FLOQƝMnjV YDUDWDSVNDWƯWVDYXV
DNWƯYRV LHUDNVWXV MD SLHHMDPL XQ DWJƗGLQƗMXPXV
/DL G]ƝVWX NƗGX YLHQXPX YLHQNƗUãL QRVSLHGLHW X]
G]ƝãDQDVLNRQDVNDVDWURGDPDNDWUƗULQGƗ
(3* (OHFWURQLF SURJUDPPH JXLGH (3& (OHNWURQLVNDLV
SURJUDPPX FHƺYHGLV âDMƗ FLOQƝ MnjV YDUDW DSVNDWƯW
L]YƝOƝWR NDQƗOX VDUDNVWX UDLGƯMXPX SOƗQX -njV DUƯ YDUDW
YLU]ƯWLHV SD NDQƗOLHP QRVSLHåRW X] YƝODPƗ NDQƗOD
(3& UHåƧƯ /njG]X ƼHPLHW YƝUƗ ND (3& LQIRUPƗFLMDV
DWMDXQLQƗãDQDDWVYDLG]LQƗãDQD YDUDL]ƼHPW NƗGX ODLNX
DWNDUƯEƗQR MnjVX WƯNODXQ WƯPHNƺDSDNDOSRMXPX NYDOLWƗWHV
3LH]ƯPH(3&WLHãVDLVWHV LQIRUPƗFLMDV OLHWRãDQDL QHSLHFLHãDPV
VDYLHQRMXPVDULQWHUQHWX
,(67 $ 7Ʈ-80, .RQILJXUƝMLHW OLHWRMXPSURJUDPPX
DWELOVWRãLVDYƗPYƝOPƝP-njVYDUDWPDLQƯW
$XWRPƗWLVNL QREORƷƝãDQD WLNDL ,26 ,HUƯFHV
HNUƗQV DXWRPƗWLVNL L]VOƝG]DV SƝF QRWHLNWD ODLND
SRVPD 3ƝF QRNOXVƝMXPD ãƯ RSFLMD LU L]VOƝJWD NDV
QR]ƯPƝNDHNUƗQVYLHQPƝUEnjVDNWƯYV
$XWRPƗWLVND )ROORZ0H79 LHVSƝMRãDQD .DG
ãLV LHVWDWƯMXPV LU LHVSƝMRWV IXQNFLMD )ROORZ0H79
MD WƗGD LU SLHHMDPD DNWLYL]ƝMDV DXWRPƗWLVNL 3ƝF
QRNOXVƝMXPDWDVLUDWVSƝMRWV